Wzorcowanie i kalibrowanie a dokładność pomiarów

Procesy metrologiczne odgrywają bardzo ważną rolę w wielu gałęziach przemysłu, edukacji a także w zwykłym funkcjonowaniu laboratoriów i zakładów produkcyjnych. Pomiary są podstawą do kontrolowania jakości, badania zgodności z normami oraz zapewniania iteracyjności wyników, dlatego tak ważne jest ich odpowiednie przygotowanie i kontrola. Jednym z działań wykonywanych w tym zakresie jest wzorcowanie i kalibrowanie przyrządów pomiarowych, które umożliwia określić czy urządzenie działa prawidłowo i jakie ewentualne odchylenia mogą występować w uzyskiwanych wynikach.

W praktyce oznacza to porównywanie wskazań przyrządu z wartościami odniesienia uzyskanymi z urządzeń o znanej dokładności, co daje możliwość ocenę jego przydatności w dalszych pomiarach.

Różnica między wzorcowaniem i kalibrowaniem na prawdę bardzo często bywa mylona, a jednak są to dwa odrębne pojęcia. Wzorcowanie to proces polegający na odniesieniu wskazań urządzenia do wartości wzorca o określonej klasie dokładności i dokumentowaniu uzyskanych rezultatów bez ingerencji w samo urządzenie. Kalibrowanie natomiast obejmuje możliwość wprowadzenia regulacji w przyrządzie, aby wskazania były zgodne z wartościami odniesienia. Oznacza to, że wzorcowanie pozwala tylko stwierdzić dokładność przyrządu, a kalibrowanie umożliwia przy tym jego korektę. Oba procesy są stosowane w współzależności od potrzeb użytkownika, wymogów normatywnych lub specyfiki danej branży.

Znaczenie działań takich jak wzorcowanie i kalibrowanie ma szczególne miejsce w obszarach, gdzie precyzja pomiarów jest kluczowa, na przykład w medycynie, lotnictwie, energetyce czy produkcji elementów mechanicznych. Wręcz niewielkie odchylenia w pomiarach mogą wpływać na przebieg procesów technologicznych lub na bezpieczeństwo użytkowania danego produktu. Z tego względu regularne sprawdzanie przyrządów pomiarowych pozwala uniknąć błędów wynikających z ich zużycia, starzenia się podzespołów czy wpływu czynników zewnętrznych, takich jak temperatura czy wilgotność. W niektórych dziedzinach wymagane jest prowadzenie dokumentacji potwierdzającej wykonanie wzorcowania, co stanowi bazę do audytów i testom jakości.

W praktyce procesy powiązane z przygotowaniem i kontrolą urządzeń pomiarowych obejmują zarówno łatwe narzędzia, takie jak suwmiarki czy manometry, jak i bardziej skomplikowane aparaty elektroniczne, w tym analizatory czy systemy automatyczne. Zakres i częstotliwość wzorcowania oraz kalibrowania zależy od wymagań technicznych, rodzaju użycia a także intensywności użytkowania sprzętu. Warto zauważyć, że choć oba procesy mają wspólny cel związany z dużą uwagą pomiarów, to ich przebieg i skutki są różne, a ich odpowiednie przemyślenie ma znaczenie dla utrzymania właściwego poziomu sprawdzeniu jakości w różnych dziedzinach działalności człowieka.

Warto zobaczyć: świadectwo kalibracji temperatury do dokumentacji.